Evrenin boyutu hala tam olarak belirlenmemiştir ve bu konu, bilim dünyasının önemli bir soru işaretidir. Evrenin boyutuyla ilgili bazı temel kavramlar şunlardır:
Gözlemlenebilir Evrenin Boyutu
Bilim insanları, gözlemlenebilir evren veya görünür evren ismini verdikleri bir bölgeyi incelemektedirler. Görünür evren, şu ana kadar gözlem yaptığımız ve incelediğimiz evrenin sınırlarını belirtir. Bu tahmini olarak 93 milyar ışık yılı çapında bir alandır.
Evrenin Sonsuzluğu veya Sınırlılığı
Evrenin sonsuz olup olmadığı hala belirsizliğini koruyor. Bazı kozmologlar, evrenin sonsuz bir uzayı kapladığını öne sürer. Diğerleri ise sınırlı, ancak büyük bir uzaya sahip olduğunu savunur. Evrenin sonsuz olup olmadığını kesin olarak belirlemek şu ana kadar mümkün olmamıştır.
Evrenin Genişlemesi
Evren, Big-Bang ile başlayan bir genişleme sürecindedir. Bu genişleme, galaksilerin birbirlerinden uzaklaşmasına neden olur. Dolayısıyla, bu genişleme nedeniyle gözlemlenebilir evrenin sınırları da sürekli olarak büyüyor.
Evrende Uzaklık Birimleri
Evrenin boyutları, genellikle ışık hızı ile ölçülen birimlerle ifade edilir. Bu birimler, evrenin büyüklüğünü ve uzaklıklarını ifade etmede gökbilimciler ve kozmologlar tarafından sıklıkla kullanılır. Ancak unutulmaması gereken önemli bir nokta, evrenin büyüklüğünün ve sınırlarının tam olarak bilinmemesi ve sürekli genişlemesi nedeniyle bu birimlerin bazen tahmini ve göreceli olduğudur. Evrenin boyutu ve yapısı hala aktif bir araştırma alanıdır ve bilim insanları bu konuda daha fazla bilgi edinmek için çalışmalarına devam ediyorlar.
Işık Yılı (Light-Year)
Işık yılı, ışığın bir yıl içinde kat ettiği mesafeyi ifade eder. Yaklaşık olarak 5.879 trilyon mil veya 9.461 trilyon kilometre eder.Evrendeki çok büyük uzaklıkları ölçmek için bu birimden yardım alırız. Özellikle yıldızlar ve galaksiler arası mesafeleri ifade etmek için kullanımı oldukça yaygındır.
Parsek (Parsec)
Parsek, bir paralaks saniyesi uzaklığına eşit olan bir uzaklık birimidir. Bir parsek yaklaşık olarak 3.09 ışık yılına eşittir. Gökbilimciler, özellikle yıldızlar arası mesafeleri ifade etmek için parsek kullanırlar.
Milyar Işık Yılı (Billion Light-Years)
Evrenin büyük ölçekli yapısını incelemek için milyar ışık yılı gibi büyük birimlerden faydalanıyoruz. Bu birim, görünür evrenin sınırlarını belirlemek ve uzak galaksilerin konumlarını ifade etmek için en kullanışlı yöntemdir.
Dünya’dan Üst Kümeye Evrenin Boyutu
İnsan algısının evrenin gerçek boyutlarını kavraması oldukça zordur. Ancak Dünya ve Ay arasındaki mesafeyi kavraması nispeten daha kolaydır. Dünya ve Ay arasındaki mesafeden başlayarak en geniş çaptaki galaksi üst kümelerine kadar olan muazzam büyüklüğü algılamak için bir kıyaslama yapalım ve ufaktan büyüğe doğru bir sıralama yapalım.
Evren, bir yapılar hiyerarşisine sahiptir. Dünya, Güneş sisteminin bir parçasıdır.Güneş Sistemi ise Samanyolu’nun bir parçasıdır. Samanyolu ise Yerel Grup’un bir parçasıdır. Yerel Grup, görünen evren boyunca levhalar ve iplikler halinde uzanan milyonlarca galaksi süper kümelerinin sadece bir parçasıdır.
Dünya ve Güneş Sisteminin Büyüklüğü
Dünya ve Ay Arası Mesafe : Dünya’nın ortalama çapı 12,740 km’dir. Ay’ın Dünya etrafındaki yörüngesi ise yaklaşık 770,000 km uzunluğundadır. Ay’a gönderilen bir uzay sondasının oraya varması birkaç gün alır.
Güneş Sistemi’nin Büyüklüğü : Dünya-Ay sistemi, Güneş Sistemi’nin bir parçasıdır ve yerel yıldızımız olan Güneş’i ve onun etrafında dönen tüm nesneleri içerir. Bunlar arasında 0.7 ışık yılı veya daha fazla uzaklığa sahip olan kuyruklu yıldızlar da yer alır. En dış gezegen olan Neptün, ortalama olarak Güneş’ten 4.5 milyar km uzaklıktadır.
Komşu Yıldızlar Arası Mesafe : Güneş’e en yakın yıldız sistemi, Alpha Centauri’dir ve 4.37 ışık yılı veya 41 trilyon km uzaklıktadır. Güneş’e 16 ışık yılı uzaklıktaki çap içinde 59 yıldız bulunmaktadır. Bunlar arasında iki veya üç yıldız içeren 13 yıldız sistemi yer alır. Sirius buna en güzel örneği teşkil ediyor. Gece gökyüzündeki en parlak yıldız olan Sirius, aslında farklı boyuttaki iki yıldızlı bir sistemdir.
Galaksi Grupları ve Samanyolu
Samanyolu Galaksisi’nin Boyutu : Güneş Sistemi ve yıldız komşuları, Samanyolu Galaksisi’nin çok küçük bir parçasını oluşturur. Samanyolu Galaksisi’nde 100 ila 400 milyar yıldız var. Ayrıca büyük gaz ve toz bulutları da içerir. Disk şeklinde bir yapısı var. Samanyolu, 150,000 ışık yılından fazla bir genişliğe sahiptir. Merkez çekirdeğinde süper kütleli bir kara delik yer alır.
Yerel Galaksi Gurubu : Samanyolu, 10 milyon ışık yılı çapında bir bölgeyi kaplayan “Yerel Grup” adı verilen bir galaksi kümesinin bir parçasıdır. Ayrıca bu grup, 50’den fazla bilinen galaksi içerir ve bunlardan yalnızca biri, Samanyolu ile benzer büyüklükte olan Andromeda Galaksisi’dir. Diğerleri genellikle küçük (cüce) galaksilerdir.
Süper Kümeler ve Kozmik Ağ
Başak Süper Kümesi : Galaksilerin yer aldığı Yerel Grup, dev Başak Kümesi gibi yakındaki bazı galaksi kümeleriyle birlikte Başak Süper Kümesi adı verilen büyük bir yapı içindedir. Başak Süper Kümesi, 110 milyon ışık yılı çapındadır ve (cüce galaksiler de dahil edilirse) on binlerce galaksi içerir.
Kozmik Ağ : Galaksi süper kümeleri, kozmik ağ içerisinde düğüm halinde toplanır veya milyarlarca ışık yılı uzunluğunda olan iplikler gibi uzanır. Bu düğümler arasında büyük boşluklar vardır.
“Kozmik Ağ, evrendeki maddeyi geniş ölçekteki yapılarına göre sınıflandıran bir modeldir. Bu yapılar genellikle iplikler, düğümler (kümeleşmeler), levhalar ve boşluklar şeklinde tanımlanır. Galaksiler ve galaksi kümeleri gibi büyük kütleli nesneler, bu ipliklerde veya düğümlerde yer alır. Levhalar, bu ipliklerin kesişim noktalarında yer alır ve daha büyük ölçekli yapılar oluştururlar. Boşluklar ise bu yapıların arasında yer alır ve genellikle maddenin daha seyrek olduğu alanlardır.“